Fotografie: Brendan Smialowski, AFP

Dat is echter een onjuiste voorstelling van zaken. De genoemde cijfers hebben betrekking op de maand maart en zeggen dus niets over de effecten van de op 2 april door hem ontketende handelsoorlog. De eerste tekenen van wat de effecten daarvan zullen zijn op zaken zoals werkgelegenheid, werkloosheid of inflatie, kunnen we vanaf begin mei opvangen. Dan maakt het Amerikaanse bureau voor de statistiek cijfers die betrekking hebben op de maand april bekend. 

Er zijn echter al verschillende indicatoren die de buitenwacht enig inzicht kunnen verschaffen in wat de invloed kan zijn in de komende maanden – en verder in de toekomst.

Zo is het consumentenvertrouwen in de VS in een soort vrije val gekomen, bleek onlangs uit cijfers die de Universiteit van Michigan daarover bijhoudt. De indicator is fors gedaald vergeleken met de stand ten tijde van de beëdiging van Trump. De index die de verwachtingen over economische ontwikkelingen in de komende periode weergeeft, is weggezakt naar het laagste niveau sinds het voorjaar van 1980. De vooruitzichten ten aanzien van de eigen financiële situatie over een jaar zijn nog nooit zo zwartgallig geweest als nu. 

Zorgen
Waar de Amerikanen zich zorgen over maken, is dat de economie in een recessie zal belanden terwijl de inflatie behoorlijk stijgt. Vrij vertaald: men maakt zich zorgen over de eigen baan (en dus inkomen) en dat de kosten van levensonderhoud tegelijkertijd flink stijgen. De gemiddelde Amerikaan ziet de inflatie komend jaar bijna 7 procent bedragen, de hoogste stand sinds begin jaren 80. Ter vergelijking: op het moment stijgen de prijzen in de VS op jaarbasis met iets meer dan 2 procent. 

Een andere aanwijzing voor de mogelijke schade aan de Amerikaanse economie is het sterk teruggelopen aantal toeristen uit Europa en de rest van de wereld. Een gezin dat een rondreis van twee weken door de VS maakt, besteedt al gauw 15 tot 20 duizend dollar; een stedentrip New York levert vaak enkele duizenden dollars aan inkomsten op voor hotels, restaurants en (souvenir)winkels. Oftewel: halfvolle vliegtuigen naar de VS kosten het land nu al veel geld en dat zal de komende maanden niet minder worden. Toerisme is (inclusief indirecte effecten) goed voor bijna 10 procent van het Amerikaanse bruto binnenlands product. 

Uit de maandelijkse Empire State Survey, een enquête onder bedrijven in de staat New York, blijkt dat zij het komende halfjaar minder werkgelegenheid, minder orders, een kortere werkweek en minder investeringen voorzien. Het enige dat omhoog is gegaan, is de prijs die bedrijven verwachten te betalen en te ontvangen voor producten en diensten. De vrees voor inflatie onder de Amerikanen lijkt dus terecht. 

Uiteenlopend
Een handelsoorlog op zichzelf is al een negatieve schok voor een economie, maar de onduidelijkheid daarover maakt de situatie nog erger. En de onzekerheid over het beleid van Trump is ongekend, zeker nu de president aangeeft serieus te onderzoeken hoe de voorzitter van de Federal Reserve, Jerome Powell, te ontslaan. 

Over onzekerheid voor bedrijven gesproken: onlangs hadden we een goed voorbeeld van hoe Washington in minder dan 72 uur uiteenlopende beleidsberichten de wereld in kan slingeren. Op een vrijdag zei de Amerikaanse douane dat smartphones, computers en andere elektronica uitgezonderd zouden worden van de invoerheffingen. Een dag later hoorden we van de Amerikaanse minister van Handel dat die uitzondering tijdelijk zal zijn en dat de heffingen over één of twee maanden terugkomen. 

Op zondag deed president Trump nog een duit in het zakje. Hij zei dat er helemaal geen uitzondering komt, maar dat de genoemde producten alleen anders geclassificeerd worden; ze vallen in de categorie met een heffing van 20 procent. 

Raadsel
De Verenigde Staten ontketenden deze handelsoorlog omdat het land volgens de regering-Trump in de afgelopen decennia armer is geworden door vrijhandel. In deze periode leek de rest van de wereld juist fulltime te werken aan tastbare producten voor de Amerikanen, in ruil voor waardepapier dat de VS naar believen bijdrukte. Dit blijkt ook uit de harde cijfers: het reële inkomen per hoofd van de bevolking in de VS is sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog bijvoorbeeld meer dan verviervoudigd. Waar de stelling dat de VS de afgelopen decennia het onderspit hebben gedolven vandaan komt, is mij een raadsel. 

Alles wat we sinds begin april uit Washington horen, doet denken aan wat je doet als je telefoon raar doet: uit- en weer aanzetten en hopen dat het probleem vanzelf verdwijnt. In het geval van het Amerikaanse handelsbeleid kondigt Trump iets aan, kijkt hij naar de reacties en past hij de plannen vervolgens weer aan.

Er is in elk geval wel één positief gevolg. Sinds het begin van de handelsoorlog zijn veel landen buiten de VS bezig met het makkelijker en goedkoper maken van onderlinge handel. Als een bij-effect van de chaos uit Washington is dat de rest van de wereld – goed voor 85 procent van de wereldeconomie – zich actiever inzet voor vrijhandel, dan is dat een welkome ontwikkeling. Blijft die trend aanhouden en volgen er concrete afspraken, dan vormt dat een belangrijk tegenwicht tegen het Amerikaanse isolationisme en de keuze voor handelsoorlogen.